NHỮNG TẤM LÒNG CAO CẢ
Macxim.Gorki từng nói: “Mây đen có thể che được ánh sáng mặt trời nhưng không gì có thể che được ánh sáng của sách mang lại”. Một cuốn sách hay mở ra thì gợi lên niềm hy vọng, khép lại thì mang đến điều hữu ích. Không chỉ với người lớn, với trẻ thơ, mỗi cuốn sách là một thế giới bí ẩn, khám phá nó sẽ thấy vẻ đẹp muôn màu của cuộc sống thân yêu, chúng chắp thêm đôi cánh tưởng tượng cho tâm hồn con trẻ, cho các em cái nhìn trong sáng, góp phần bồi dưỡng tâm hồn cao thượng và trí tuệ cho các em. Thư viện nhà trường trân trọng giới thiệu đến các em học sinh cuốn sách NHỮNG TẤM LÒNG CAO CẢ của nhà văn Ý Edmondo De Amicis, do Nhà xuất bản Văn học ấn hành. Cuốn sách được dịch ra rất nhiều thứ tiếng và được yêu chuộng vì văn phong giản dị và ý nghĩa giáo dụccao.
NHỮNG TẤM LÒNG CAO CẢ là thiên tiểu thuyết viết dưới dạng nhật ký của cậu bé mười tuổi người Ý tên là Enricô, trong suốt năm học lớp ba đã đều đặn ghi lại những mẩu chuyện ấn tượng nhất đối với em. Từ những việc làm của thầy cô giáo, bạn bè, hàng xóm cho đến những câu chuyện được đọc trên lớp, những bức thư của cha mẹ hay những sự kiện gặp trên đường phố, tất cả đều được ghi vào cuốn nhật ký của cậu bé. Mỗi câu chuyện giản dị, với những con người bình thường nhất nhưng nhân cách của họ, mối quan hệ, cùng những tấm lòng cao cả, thánh thiện của họ thật trân quý. Với Enricô, mỗi câu chuyện là một bài học về tình thầy trò, bè bạn và cha con, về sự yêu thương, lòng trắc ẩn và tình yêu nước. Tất cả đã tạo nên một tác phẩm đầy tính nhân văn, gây xúc động lòng người. Cho đến nay tác phẩm bất hủ này vẫn vang vọng và để lại dấu ấn đậm nét trong lòng người đọc.
Trong cuộc sống rất cần “Những tấm lòng cao cả”, nhịp đập trái tim làm nên hương vị của cuộc sống tươi đẹp đậm thi vị, khiến con người biết yêu thương nhau, xích lại gần nhau hơn, biết làm nên những điều lớn lao. Mỗi ngày trôi qua những trang nhật ký của cậu Enricô - nhân vật chính trong các câu chuyện đầy ắp những ấn tượng mới về những bỡ ngỡ, những bài học cuộc đời. Cậu không quá nổi trội so với các bạn cùng trang lứa, cha cậu là nhà báo và cậu có một gia đình thật tuyệt vời. Cuộc sống của cậu chìm đắm trong tình yêu thương vô bờ bến và những bài học làm người của cha mẹ. Trong suốt năm học lớp 3, cậu đã ghi chép lại những cảm tưởng, những câu chuyện cảm động. Qua những câu chuyện ta có thể thấy rõ tình cảm thân thương cậu dành cho trường học và gia đình. Đó là sự kính trọng, tình cảm mến yêu và nể phục, biết ơn đối với những thầy cô giáo đã quên cả bản thân, dành cuộc đời và lẽ sống của mình cho các học trò. Những bài học về tình thầy trò cứ nhẹ nhàng đi vào lòng người đọc: Câu chuyện về người Thầy giáo mới của Enricô, thầy Pecbôni “Thầy giáo mới ngay từ sáng hôm nay đã làm cho tất cả chúng tôi đều rất thích…giọng thầy rất to, nhưng hết sức hiền từ”, người thầy giáo không bao giờ “muốn phải phạt một ai”, thầy không có gia đình và luôn chia sẻ với học sinh rằng “chính các con sẽ thay cho gia đình của thầy”. Côretti vác củi từ năm giờ sáng, vào lớp ngủ thiếp đi, thầy để hết giờ mới đánh thức dậy, ôm cậu trong tay, hôn lên tóc cậu và nói: “Thầy không mắng đâu, thầy biết trước khi đến lớp con đã làm lụng nhiều”. Một người thầy nhân hậu biết bao nhiêu. Kỉ vật mà thầy luôn trân trọng, gìn giữ trong suốt cuộc đời mình là những tấm hình của học trò được treo ngay ngắn ở đầu giường để: “Khi sắp chết, cái nhìn cuối cùng của thầy sẽ quay về họ” (Thầy giáo ốm).
Hay người Thầy giáo già Crôxetti đầy tâm huyết, muốn dạy học đến ngày cuối cùng của cuộc đời, thầy chỉ nghỉ hưu khi đã ngoài 80 tuổi và khi phải xa học sinh, xa mái trường, thầy tâm sự“Tôi hiểu rằng cuộc đời đối với tôi như vậy là hết rồi, không có trường học nữa, không còn sức trẻ nữa, tôi cũng không sống được bao lâu nữa”.Thứ tài sản duy nhất thầy có được trong suốt cuộc đời dạy học của mình là “những bức tường trống trải, chiếc giường gỗ tồi tàn và một mẩu bánh mì đặt cạnh một chai dầu ăn ở khung cửa sổ” (Thầy giáo của bố).
Đó còn là câu chuyện về Cô giáo lớp một của Enricô, cô ho không ngớt, nhưng tiếng của cô luôn át cả lớp học, cô nói không nghỉ để học sinh nhỏ không thể lơ đễnh được. Cô có thể sống thêm nếu xin nghỉ dạy, nhưng vì không muốn xa học trò nên cô cứ dạy cho hết năm và cô đã mất ba ngày trước khi dạy hết chương trình. Cô để lại cho học trò tất cả những gì cô có trên đời, vậy mà trước khi chết mong muốn cuối cùng của cô là: đừng cho học trò đi theo đám tang vì cô sợ các em khóc. Những thầy cô giáo đó cả đời cống hiến hết mình vì học sinh, vì những mục đích tốt đẹp. Trong truyện, hình ảnh các thầy cô giáo đã hiện lên với lòng nhiệt thành và bao điều tôn kính. Họ coi trọng sự nghiệp giáo dục, chăm lo việc học, đời sống tình cảm và cả chuyện ăn ngủ, sinh hoạt của học sinh. Họ lo lắng và yêu quý trẻ thơ như chính con em của mình.
Ở đó Enrico còn được tiếp xúc với những cậu bé đủ mọi tính cách như Precossi, Crossi, Coretti sinh ra trong gia đình nghèo khó, nhưng vẫn nỗ lực học tập và lao động. Đây chính là những người bạn tuyệt vời nhất, là tấm gương sáng cho Enricô noi theo “Học thầy không tày học bạn”. Cậu bé Coretti hàng ngày dậy từ 5h sáng đi vác củi cho bố mẹ mà không hề than vãn nửa lời, luôn tươi cười, hoạt bát, tranh thủ mọi thời gian để có thể vừa học, vừa làm, vừa chăm sóc mẹ ốm. Cậu con trai mặc dù bị bố đánh đập, nhưng không hề than vãn một tiếng, vẫn một mực bênh vực bố, không ngừng cố gắng học tập cho dù nhiều khi cậu đến trường với cái bụng đói, rỗng không, và chính cậu đã làm cho người bố nát rượu của mình thay đổi tính nết. Hay Garone là một người bạn to lớn, hào hiệp, luôn giúp đỡ mọi người, bênh vực kẻ yếu; De Rossi là một chú bé rất thông minh, luôn dẫn đầu lớp nhưng không hề kiêu căng. Ngoài ra, còn có những nhân vật với tính cách đặc biệt, như Stacdi lầm lì, ít nói, thậm chí bố cậu đã nói với thầy giáo phải rất kiên nhẫn vì con ông “đầu đất”, vậy mà cuối cùng cậu bé cũng trở thành một trong những học sinh giỏi đứng đầu lớp…Mỗi câu chuyện thường nhật diễn ra ở trường học, ở nhà Enricô và các bạn của cậu, cũng như trên đường phố đều là những bài học thực sự cảm động và đầy ý nghĩa. Đó là sự quả cảm quên mình của cậu bé lớp 2 Robetti liều mình cứu em bé lớp vỡ lòng thoát chết. Cậu đã bị xe đè nát chân nhưng khi tỉnh dậy chỉ hỏi một câu “Cặp sách của cháu đâu rồi?”. Sự sống vốn quan trọng, nhưng vì sao cậu bé Mariô đã sẵn sàng nhường chỗ trên chiếc xuồng cứu nạn, nhường sự sống của mình cho một người bạn mới quen trên đường. Phải chăng đơn giản chỉ vì: “Bạn còn bố còn mẹ, tôi chỉ có một mình…”. Khi tàu đắm “Cậu bé đứng ở mạn tàu, đầu ngẩng cao, mái tóc bay trước gió, bất động, cao cả, tuyệt vời” (Một vụ đắm tàu - Chuyện đọc hàng tháng cuối cùng).
Còn cậu bé Enrico thì luôn được bố mẹ yêu thương, chăm sóc, dạy dỗ; dạy con nhiều bài học qua những lá thư khi thì dịu dàng khuyên răn, khi thì nghiêm khắc cảnh cáo hay trách mắng. Mỗi lần Enricô phạm sai lầm, bố mẹ đều viết cho cậu một bức thư, những bức thư rất cảm động: “Enricô yêu dấu của bố, việc học quả là khó nhọc đối với con, như mẹ đã nói với con, con vẫn chưa đến trường với thái độ hăm hở và vẻ mặt tươi cười như bố muốn thấy” nhưng “hãy nghĩ đến những cậu bé câm và mù mà cũng vẫn học”, con hãy “Can đảm lên, người lính nhỏ của đạo quân mênh mông ấy! Sách vở là vũ khí của con, lớp học là đơn vị của con, trận địa là cả hoàn cầu và chiến thắng là nền văn minh của nhân loại! Ôi, không bao giờ con làm một người lính nhát gan, Enriô của bố ạ!” (Trường học-Thư của bố). Thấy Enrico dửng dưng trước một bà mẹ đói khổ, mẹ Enrico đã viết ngay thư dạy dỗ con về bổn phận đối với người nghèo và quy luật cho và nhận. “Người nghéo khổ này đã trả lại cho mình nhiều hơn những đồng tiền mà mình đã cho họ… Con hãy nghĩ rằng con chẳng thiếu thốn gì hết trong khi bà mẹ kia thì thiếu thốn tất cả mọi thứ; con ước mong được sung sướng thì họ cầu xin được khỏi chết. Thật là buồn khi nghĩ rằng giữa bao nhiêu nhà giàu có, ngoài phố xá qua lại bao nhiêu là xe cộ và trẻ em mặc toàn áo nhung, lại có những trẻ em không gì mà ăn cả”...Những bức thư nổi tiếng ấy đã được trích dẫn vào sách giáo khoa của nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam đưa vào chương trình Sách giáo khoa Tiếng Việt cấp Tiểu học, Ngữ văn THCS...
Sáu mươi chương là sáu mươi câu chuyện khác nhau nhưng đều được quy tụ lại bằng tình yêu thương, bằng tấm lòng cao cả của cô nhóc cậu nhóc, của thầy cô giáo, mẹ cha và cả những người xa lạ với cách kể chuyện linh hoạt, sắc sảo nhà văn đã xây dựng nên những câu chuyện một cách tự nhiên với nhiều tình tiết hấp dẫn, kết cấu hợp lý, chặt chẽ. Thông qua tácphẩm, tác giả gửi gắm qua từng bài học của thuở ấu thơ về công ơn mẹ cha, về lòng yêu nước, thương người, lòng nhân ái về tình thầy trò, bè bạn...những bài học đạo đức sâu sắc, đáng quý trong việc dạy dỗ con trẻ.
Thiên tiểu thuyết ra đời cách đây đã hơn một thế kỷ nhưng ý nghĩa giáo dục về những bài học đạo đức con người chưa bao giờ là xưa cũ, sự lan tỏa và ảnh hưởng của nó trong lòng bạn đọc rất mạnh mẽ. Tác phẩm là thiên hướng của cuộc đời đã thực sự đánh thức tâm hồn người đọc, làm cho ta khâm phục, trân trọng những người thầy, người cô đầy tâm huyết, làm cho ta thấy được tình thương của cha mẹ dành cho ta và vai trò quan trọng của nhà trường và gia đình, cha mẹ trong việc dạy dỗ trẻ em. Hãy để cuốn sách mở rộng tâm hồn mở ra hàng ngàn tấm lòng cao cả hơn thế nữa.
NHỮNG TẤM LÒNG CAO CẢ vẫn sẽ sống mãi trong lòng người đọc vì những giá trị tốt đẹp của nó. Mong rằng các bạn hãy tìm đọc cuốn sách trên để hiểu hơn nội dung, ý tưởng sâu sắc và cùng suy ngẫm.
Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc./.
Bùi Thị Kim Dung - Ban Hành chính